Shum bola. G‘afur G‘ulom

Universitetimni yaxshi ko'raman. Sirtqi ta'limda o'qiganim uchun o'zi 20 kungina univerga boramiz va shu orada o'zbek adabiyotiga mansub 4-5 ta asar o'qish vazifasi beriladi. Bu safar ularni barchasini o'qishga qaror qildim. Ularning orasida G'afur G'ulomning "Shum bola" asari bor edi.

Qoravoy menda qiziqish uyg'otmasligi mumkin edi, lekin adabiyot o'qituvchisining tahlili meni qiziqtirdi. Qisqa vaqt ichida o'qib / eshitib chiqdim. Hamma-hamma tahlillar-u, asarga nisbatan ishlatilgan maqtovlarga ishongan holda bir savol hayolimga keldi. Hozirgi o'zbek o'quvchisi bu asarni nima uchun o'qishi kerak?

Post shu savol atrofida aylanar ekan o'qimaganlar uchun asar nima haqida ekaniga ham to'xtalib o'tsak. G'afur G'ulom asarni 1936-yilda yozgan va o'sha paytlarda jamiyatda bo'lgan muammolarni bola tilidan hikoya qilgan. Har bir voqea bo'yicha alohida xulosa chiqarish, o'sha davr bo'yicha tasavvurga ega bo'lish mumkin.

Odamni xafa qiladigan tomoni esa "Shum bola"dagi muammolar hozir ham aktual. O'tkir Hoshimov bir paytlar "Haqiqiy badiiy asar vaqt va o'quvchi chig'irig'idan o'tgan bo'lishi kerak", degan ma'noda gap aytgan. "Shum bola" ham ma'lum davr muammolarini ko'targan, zamon va odamlar almashganidan keyin unutiladigan asar bo'lgan. Ammo afsuski hali ham Qoravoyning boshidan kechirganlarini o'qib, bugungi kunga parallellar topish mumkin.

Orzudagi O'zbekistonda "Shum bola"ni o'sha 1930-yillarda vatan ahvoli qanday bo'lganiga yoki muallifning asarlariga qiziqqan odamgina o'qishi kerak. Hozirgi kun bilan solishtirib, "mana bu narsa hali ham o'zgarmabdi", deyish uchun emas.