Nikkolo Makiavelli (Niccolò di Bernardo dei Machiavelli) Yevropa uyg‘onish davrining eng murakkab siymolaridan biri.
Murakkablik hukmron to‘dalarning Makiavelli ijodini xalqdan yashirishga uringanligidan, uning g‘oyalarini buzib talqin etishdan kelib chiqqan. Makiavellining barcha asarlari ham bu kunga tushmagan. Asli yozuvchi va shoir bo‘lgan bu odam tarixchilikda ham barakali qalam tebratgan. Biroq Makiavelli falsafa va siyosatshunoslikka oid asarlari bilan tarixda chuqur iz qoldirdi. “Hukmdor” uning shoh asari hisoblanadi.
Makiavelli siyosat va jamiyatshunoslikning o‘zini, ayniqsa, ularning o‘zagi bo‘lmish hokimiyatshunoslikni obraz darajasiga kiritib, qiyofa berdi va qurbi yetgancha haqiqatni tarannum etdi. Ha, u bor narsani ta’rifladi. Bu narsa, albatta, shohlarga, qirollarga, din peshvolariga yoqmasdi.