Qo‘rqma. Javlon Jovliyev

✍#taqriz

📚 "Qoʻrqma"
👤 Javlon Jovliyev

Roman 2020-yil yoz oyida yozib tugallangan. U oʻzgacha uslubda va oʻzgacha ohangda yozilgan boʻlib, yozuvchi epik turning dimiqqan muhitiga lirika va oʻtkir dramatizmning pokiza nafasini olib kirolgan. Ramz, majoz va obrazlar oqimi va hech kimnikiga oʻxshamagan lirizmni his qilasiz. Unda bugungi kun haqida bironta voqea yoʻq, faqat bugungi kunga solishtirishlar bor, xolos, va asarning eng katta yutugʻigʻa ham aynan shunda. Undagi "Qiztaka", "Qoravoy", "Eshakqurt", "Jigar", "Yetmishvoy" soʻzlari majoziy obraz sifatida qoʻllanilgan va bularning bari bugungi kunni  eslatib turuvchi ramzlar hamdir.

Tahlil
__- Nima uchun oʻqishga kirdingiz, oʻqishdan maqsadingiz nima?
- Oilamni boqish, ertaga hech kimga moliyaviy jihatdan qaram boʻlmaslik uchun ham oʻqiyapman.
- Qarindosh-urugʻlarim uchun, ularning farzandidan kam boʻlmaslik uchun...
- Iyee, oʻqish uchun ham maqsad boʻlishi kerakmi? (deydiganlar ham topiladi)
- Millat uchun, faqat millatni deb oʻqiymiz.__

Oxirgi jumlani aytuvchilar bugungi kunda topilmas javohirlarga aylanib boʻlgan. XX asr boshlari Turkiston xalqi SSSR hududi tarkibiga mustamlaka boʻlib kirgan paytlari, ularni yaxshi va oson boshqarish uchun tentak va qullik pozitsiyasiga oʻtqazishga harakat qilishgan. Turkiston yoshlarini omilashtirish, ularni oʻz tarixidan uzoqlashtirib kelajak avlodlarga bulgʻab koʻrsatish, aqliy mehnatga yaqinlashtirmasdan faqat jismoniy mehnat (paxta ishi) orqali ularni qullikda ushlab turish kabi siyosat hukmronlik qilgan. 

Bugungi kunda AQSH taʼlim sohalari boʻyicha dunyoda yetakchilik qilayotgan boʻlsa, 1900-yillar Olmoniyada  (Germaniya) taʼlim sifati juda yuqori boʻlgan va shu sababdan butun dunyo yoshlari Olmoniyaga borib tahsil olishga intilishgan. Shular jumlasidan, bizning Turkiston yoshlari ham 1922-yil oktabr oyida Olmoniyaga oʻqishga ketishgan. Ularni oʻqitish, moliyaviy jihatdan taminlash - barchasi shu millatning burchi deb qaralib, ular uchun ota-onalar bor-budidan voz kechishgan, ularning yaqin doʻstlari hatto millat uchun oʻqiyotgan talabalar haqqiga deb tilanchilik ham qilishgan. Qanchadan qancha mashhur jadidlar ular uchun kurashib oʻqishga joʻnatishgan. Oqibatda nima boʻldi? Ularni boʻyniga bir emas, oʻn qator qilib tuhmat va boʻhtonlarni ilib qoʻyishdi. 57-modda, birinchi bandi bilan Vatanga xiyonat, davlat sirlarini sotish, 58-modda - qurolli qoʼzgʻalonga harakat, 64-modda - sovet davlatiga qarshi terakt, 67-modda - aksilinqilobiy tashkilotga aʼzolik ...

❗️Germaniyaga oʻqishga ketgan talaba qizni otasining oldida qiynab otib oʻldirishdi, otasini ham uning ketidan qabrga tiqishdi. Ularning orqasidan qolgan yana 69 ta talaba xuddi shunday jon berdi. Lekin oʻsha paytni oʻzida Turkistondan 70 tagina talaba oʻqish uchun ketgan boʻlsa, SSSR hukumatida Olmoniyaga ketgan rus talabalarining soni 10 mingta edi. Ular hatto shu yetmishvoylarning ilm olishiga qattiq toʻsqinlik qilishdi, boʻynilariga tuhmatlarni bosib, oxir oqibatda otib oʻldirishdi. 

Bizning tariximiz ana shunday qora kunlar, qora dogʻlar, qora siyohlar orqali yozildi. Ularni biz ham Turkiston aholisi "xalq dushmani" deb eʼtirof etdik.(ichimizdan ham sotqin va xiyonatchilar chiqqaniga dalil)

Yozuvchining_fikri

   Ul talabalar bizga oʻrnak boʻlishi kerak, xalqiga xiyonat qilayotgan, faqat oʻzi uchun yashayotgan, oʻqishni oʻyin, deb bilganlarga maktab boʻlishini istadim.


“Qoʻrqma” romani yutuqlari:

1. Roman 2021-yil fevral oyida chop etildi va ilk tiraj rekord 21 kunda sotildi. Roman o‘zbek zamonaviy adabiyotining bestselleriga aylandi

2. Romanning ikkinchi nashri 20 000 nusxada chop etildi

3. May oyida Javlon Jovliyev “Qoʻrqma” romani uchun Afgʻoniston hukumatining “Oltin qalam” mukofotiga sazovor boʻldi. Shu yili roman muallifi Yozuvchilar Uyushmasiga a’zo bo‘ldi.

4. 28-iyun kuni Javlon Jovliyev “Tahsin” mukofotini oldi.

5. Javlon Jovliyev mamlakat rahbari tomonidan “Kelejak bunyodkori” medali bilan mukofotlandi.

6. Yoshlar ishlari agentligi kitobning viloyatlar bo‘ylab taqdimotini o‘tkazib berdi.