Qora haykal. Erix Mariya Remark

Bu kitobni oʻtgan yili hamyonimdagi bor pulimga sotib olib, uyga bir chaqasiz qaytganim esimda. Bundan oldin Erix Mariya Remarkni hech qachon oʻgib koʻrmaganim bois, ushbu asarni ham qanday kutib olishni bilmasdim. Odatda, yozuvchining uslubi bilan tanish boʻlsangiz, uni sevib qarshi olasiz. Menda esa noaniqlik va ishonchsizlik hukmron edi. 

Kitob boshidanoq urushdan keyingi Germaniya, odatiy kundalik voqealar va dialoglarni aks ettiradi. Syujet biroz zerikarli boʻlib tuyulishi mumkin, ammo birdan oʻzgarish yuz beradi. Shaxsan oʻzim 22-betlarda, goʻyoki gʻorda izgʻib yurgan odamga oʻxshab, uzoqdan yorugʻlikni koʻrgandek boʻldim. U yerda hayotning shafqatsizligi-yu nohaqligidan aziyat chekayotgan, koʻnglida oz boʻlsa-da umid uchqunlari porlayotgan insonlarning, omon qolish uchun harakat qilayotgan oddiy xalq va oʻzligini tanishga intilayotgan Lyudvig ismli yigit haqida hikoya qilinardi. 

“Odam shunchaki yashaydi! Buning mohiyatiga chuqur kirishga uringan esa yoʻlini yoʻqotadi”, deyar ekan, yigit oʻzining mavjudligi, atrofdagi voqelik va yashashidan maqsad neligini soʻroqqa tutar, ammo savollari har safar javobsiz qolar edi. Faqat bir narsa – muhabbat paydo boʻlguniga qadar! “Men seni sevaman, Izabella… yuragimning yuragi, bu gʻala-gʻovur ichidagi yagona sukunat orolchasi”, u butun umr izlab, endi topdim degan moʻjiza mana. Afsuski, hayot unga shuni ham ravo koʻrmadi, uchar yulduz misol yarq etib uchib, shu ondayoq soʻnadi. Muhabbat uni tiriltirdi, tiriltirdi-yu, oʻzi gʻoyib boʻldi. Men qaygʻuga botdim. Muallif aytganidek, “Hammasi allaqayerda, jarlikda qolib ketgandek, hech qachon boʻlmagandek”. Lekin sevgan qalb unutadimi? Yoʻq.